Viral Marketinq Nədir?

Viral marketinqin nə olduğunu izah edərkən bu termini təşkil edən sözlərin mənalarından çıxış etmək faydalı ola bilər. “Viral” sözü “virusla bağlı” və ya “virus kimi yayılan” mənalarında işlədilir. Bu məlumatdan çıxış etsək viral marketinqdə ötürülmək istənən mesajın virus kimi yayılmasının hədəfləndiyini deyə bilərik.

Viral marketinq sosial media vasitəsilə yayılan məzmunların geniş auditoriyaya çataraq marka tanınmasını artırmağı hədəfləyir.

Bu anlayış 1990-cı illərin ikinci yarısında populyarlıq qazanmağa başlamış və həmin dövrdə yayımlanan bir çox məqalədə yer almışdır. 1997-ci ildə Hotmail istifadəçilərinə yönəldilmiş bir tətbiq bu termin istifadə edilərək təsvir edilmişdir. İnternet üzərindən birbaşa aparılan bir işin viral marketinqin erkən dövr tətbiqi kimi qiymətləndirilməsi, bu tanıtım üsulunun həyata keçirilmə qaydası haqqında vacib ipucları verir. Çünki viral marketinq anlayışı izah edilərkən internetə, xüsusilə də sosial media alətlərinə vurğu edilməlidir və əslində bu üsulun ağızdan-ağıza marketinqdən fərqləndiyi əsas nöqtə də məhz budur.

Viral marketinq ənənəvi ağızdan-ağıza marketinqdən fərqli olaraq sosial media və rəqəmsal alətlərdən istifadə edir.

Ağızdan-ağıza marketinq və ya beynəlxalq adı ilə “word of mouth”, istehlakçıların istifadə etdikləri məhsul və ya xidmət haqqında müsbət fikirlərini ətrafına yayması prinsipinə əsaslanır. Bu üsul sosial medianın yüksəlişi ilə paralel olaraq günümüzdə böyük ölçüdə aktuallığını itirmişdir. Çünki artıq hər hansı bir mövzu haqqında fikir paylaşmağın əsas platforması sosial mediadır. Viral marketinq də bu dəyişikliyi öz xeyrinə istifadə etməyi hədəfləyir.

Buraya qədər bəhs etdiklərimizdən çıxış edərək viral marketinq anlayışını belə izah edə bilərik: Viral marketinq bir marka, şirkət, məhsul və ya xidmətin bu məqsədlə yaradılan məzmunların internetdə və sosial mediada paylaşılması yolu ilə tanıdılmasını və yayılmasını hədəfləyən marketinq üsuludur.

Viral marketinq niyə vacibdir?

Viral marketinqin nə olduğunu araşdırdıqdan sonra bu metodun niyə vacib olduğunu izah edə bilərik. Bu cür marketinq tətbiqlərinin əhəmiyyəti iki fərqli aspektdən qiymətləndirilə bilər. Bunlardan birincisi, sosial medianın aktiv şəkildə istifadəsidir. Günümüzdə sosial medianın insanların həyatına və ya qərar qəbul etmə mexanizmlərinə nə dərəcədə təsir etdiyini uzun-uzadı izah etməyə ehtiyac yoxdur. Belə olan halda, birbaşa sosial media vasitəsilə həyata keçirilən bu cür işlər sayəsində hədəf auditoriyaya daha effektiv şəkildə çatmaq mümkündür.

Digər vacib məqam isə istehlakçının bu üsul daxilindəki mövqeyi ilə bağlıdır. Klassik marketinq üsullarında istehlakçılar alıcı mövqeyindədir. Rabitə vasitələri ilə göndərilən mesajlar potensial müştərilərin satınalma instinktini hərəkətə keçirməyi hədəfləyir. Viral marketinqdə isə istehlakçı eyni zamanda yayıcı rolunu da oynayır. Yəni bu auditoriya ona mesaj göndərən vasitələrin paylaşımını da həyata keçirdiyi üçün həmin mesajın daha çox insana çatmasına kömək edir.

Viral marketinqin xüsusiyyətləri nələrdir?

Uğurlu bir viral kampaniya, hədəf auditoriya analizi, səmimiyyət, reallıq hissi və paylaşımı təşviq edən məzmunlara əsaslanır. Bu cür kampaniyaya xarakterik quruluşunu qazandıran və onun arzulanan hədəfə çatmasını təmin edən bəzi xüsusiyyətlərdən bəhs etmək mümkündür. Uğurlu bir viral marketinq kampaniyasının xüsusiyyətlərini aşağıdakı kimi sıralaya bilərik:

• Hədəf auditoriya analizi əsasında qurulmuş bir strategiyanı izləyir.
• Səmimiyyət və reallıq hissi yaradır, eyni anda bir neçə emosiyanı hərəkətə keçirməyi hədəfləyir.
• Birbaşa satış məqsədi güdmür, tanıtım və marka imici yaratmaq əsas məqsəddir.
• İstehlakçıların marka ilə qarşılıqlı əlaqəyə girmə istəyini artırır. Bu sayədə marka həmin auditoriyanın gözləntilərini və meyillərini analiz edə bilər.
• Kampaniyanın əsas elementi olan məzmun paylaşılmağa uyğun olmalıdır, hətta bu instinkti hərəkətə keçirməlidir. Beləliklə, kampaniyanın yayılma sürəti əhəmiyyətli dərəcədə artıra bilir.
• Mesajları anlaşılan və əksər hallarda əyləncəli olur.
• Doğru zamanlamada həyata keçirilməsi vacibdir.

Viral marketinq necə edilir?

Bu marketinq texnikasının ən əsas xüsusiyyətlərindən biri, paylaşıla bilən məzmunlardan istifadə edilməsidir. Bu məzmunlar mətn, vizual və ya video formatında ola bilər. Müasir dövrdə istifadəçi vərdişləri nəzərə alındıqda, bu məqsədlə ən çox videoların istifadə edilməsinin təəccüblü olmadığı rahatlıqla deyilə bilər. Təbii ki, bu videoların da izləyiciləri əyləndirən fikirlər və təsirli mesajlarla zəngin olması böyük əhəmiyyət daşıyır.

"Viral marketinq necə həyata keçirilir?" sualına iki fərqli şəkildə cavab vermək olar. Bunlardan birincisi, daha çox həvəskar məzmun xarakterlidir və son istifadəçi tərəfindən hazırlanır. Əslində, birbaşa reklam məqsədi daşımadan çəkilmiş və istifadəçinin müəyyən bir məhsula olan məmnuniyyətini ifadə etdiyi video qısa müddət ərzində geniş izləyici kütləsinə çata və böyük təsir yarada bilər. Bəzən bu cür videoların müvafiq markalar tərəfindən satın alındığı və bununla da peşəkar bir xarakter qazandığı müşahidə olunur.

Viral marketinq məzmunları adətən mətn, vizual və ya video formatında olub əyləncəli və təsirli mesajlar ehtiva edir.

Digər üsul isə birbaşa bir agentlik vasitəsilə müəyyən bir ödəniş müqabilində belə bir videonun hazırlanmasıdır. Bu şəkildə planlaşdırılan videolar əhəmiyyətli bir strategiyanın bir hissəsidir və viral işlərin mahiyyətini əks etdirmək üçün səmimiyyət hissindən uzaqlaşmamalıdır. Buna görə də, məzmun bu amil nəzərə alınaraq hazırlanmalı və istifadə ediləcək çəkiliş texnikaları da bu istiqamətdə müəyyən edilməlidir.

Həvəskar istifadəçi məzmunları da viral ola bilər, lakin peşəkar şəkildə hazırlanan məzmunların da səmimiyyət hissi daşıması vacibdir.

Bu cür işlərin həyata keçirilməsi zamanı üç ünsürə xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Viral marketinqin əsas elementləri kimi müəyyən edilə bilən bu üç amil doğru insan, doğru mesaj və uyğun şəraitdir. Bu element viral marketinq fəaliyyətlərinin uğurunu müəyyən edən üç anlayışla qarşılıqlı əlaqədədir. İndi isə bu amilləri araşdıraq.

Yayma motivatoru, qəbul etmə motivatoru və yayılma mühiti viral kampaniyaların uğur səviyyəsini müəyyən edir.

Yayma Motivatoru

Viral fəaliyyətlərdə insanların paylaşma instinktini hərəkətə keçirmək istəndiyini qeyd etmişdik. Məhz yayma motivatoru bu məqamda hərəkətə gətirici amil kimi qiymətləndirilə bilər. Aparılan kampaniyanın məqsədlərinə uyğun olaraq müəyyən edilən bu detal doğru insan elementi, yəni dəqiq müəyyən edilmiş hədəf auditoriyası ilə birləşdikdə, işin uğur səviyyəsini daha da yüksəldir. Çünki bu şərtlər altında verilən mesajın yayılma sürəti və miqdarı daha çox olur. Yayma motivatoru kampaniyanın məqsədlərinə uyğun olaraq cəmiyyətə fayda vermək, maddi qazanc əldə etmək, özünü daha yaxşı hiss etmək kimi müxtəlif ehtiyaclara cavab verəcək şəkildə müəyyən edilə bilər.

Alma Motivatoru

Alma motivatoru mesajı qəbul edən şəxsin bu vasitə ilə çatdırılmaq istənənləri qəbul etməyə və ya dinləməyə həvəsləndirilməsini təmin edən xüsusiyyətlərə sahib olmalıdır. Bu aspektdən veriləcək mesajın aydın, asan başa düşülən və mümkün qədər pozitiv hisslər oyadacaq şəkildə təqdim edilməsi vacibdir. Əks halda, mesajı qəbul edən şəxs mənfi hisslər formalaşdıraraq mesajı qəbul etməyə qarşı müqavimət göstərə bilər. Bu isə istehlakçıların viral marketinq kampaniyasının ikinci mərhələsinə keçməsinə, yəni yayıcıya çevrilməsinə mane olar.

Yayılma Mühiti

Yayılma mühiti isə kampaniyanın hansı platformada yayımlanacağını ifadə edir. Düzgün platformanın seçilməsi üçün hədəf auditoriyası əsas rol oynayır. Hədəf kütlənin daha çox istifadə etdiyi kanallara yönəlmək kampaniyanın uğurunu əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Kampaniyanın məzmunu da bu seçimin edilməsində nəzərə alınmalı olan başqa bir faktordur. Verilən mesaj və bu mesajı çatdıran məzmun seçilmiş platformanın ümumi istifadə məqsədi ilə ziddiyyət təşkil etməməlidir. Facebook, Twitter, Instagram, YouTube, forum saytları və bloqlar bu kontekstdə ən çox istifadə edilən kanallar arasında yer alır.

Viral marketinqin üstünlükləri nələrdir?

Viral marketinq tətbiqlərinin xüsusilə klassik üsullarla müqayisədə bir çox üstünlüklərə malik olduğu asanlıqla söylənilə bilər. Bu faydaları sıralamaq bu texnikanın effektivliyini daha aydın şəkildə ortaya qoyacaqdır. Viral marketinq üsullarının əsas üstünlükləri bunlardır:

• Klassik reklam kampaniyalarına nisbətən daha aşağı xərci var;
• Marka imicinin formalaşmasına kömək edir;
• Hədəf auditoriya ilə birbaşa ünsiyyət qurmağı mümkün edir;
• Şirkətlərə müştəri auditoriyasını daha yaxından tanımaq imkanı yaradır;
• Yayılma sürəti çox yüksəkdir; aparılan iş qısa müddətdə geniş auditoriyaya çatır və s.

Viral marketinqdə uğurlu olmaq üçün nəyə diqqət edilməlidir?

Keyfiyyətli məzmun istehsal etmək hər cür marketinq fəaliyyətinin əsas dayaqlarından biridir, çünki məzmunun cəlbediciliyi və təsir gücü olmadan hədəf auditoriyanın diqqətini çəkmək və onların mesajı yaymasını təmin etmək çətindir. Lakin viral marketinqin məqsədinə çatması üçün yalnız keyfiyyətli məzmun kifayət etmir; doğru strategiya, düzgün platforma seçimi, auditoriyanın maraqlarına uyğun yanaşma və emosional təsir gücünün artırılması kimi bir sıra əlavə amillər də nəzərə alınmalıdır. Ən uğurlu viral marketinq strategiyaları üçün aşağıda qeyd edilən dörd əsas məqama xüsusi diqqət yetirilməlidir, çünki bu faktorlar kampaniyanın təsirini maksimuma çatdıraraq onun geniş auditoriya tərəfindən qəbul edilməsinə və paylaşılmasına zəmin yaradır.

Plana Uyğun Briflər Hazırlayın

Kampaniyanın başlanğıc mərhələsində hazırlanan brieflər, bütün kampaniyanın yol xəritəsi kimi qiymətləndirilə bilər. Buna görə də, kampaniyanın əsas plana uyğun şəkildə hazırlanması son dərəcə vacibdir. Əks halda, aparılan kampaniya hədəfdən uzaqlaşmağa başlayacaq və nəticədə bütün viral marketinq fəaliyyətinin uğur qazanması demək olar ki, qeyri-mümkün olacaqdır. Bu cür problemlərlə qarşılaşmamaq üçün kampaniyanın mahiyyəti ilkin mərhələdə diqqətlə müəyyən edilməlidir.

Hədəf Auditoriyanıza Yaxın Olun

Hədəf auditoriyaya yaxın olmadan və bu qrupun gözləntiləri ilə müasir tendensiyaları düzgün analiz etmədən aparılan kampaniyaların uğur qazanması olduqca çətindir. Buna görə də, kampaniya planlaşdırılarkən hər mərhələdə hədəf kütlənin xüsusiyyətləri nəzərə alınmalıdır. Auditoriya haqqında məlumat toplamaq üçün sosial media trendlərini yaxından izləmək və oxşar kampaniyaların nəticələrini analiz etmək kimi metodlardan istifadə edilə bilər.

Düzgün Kanalı Seçin

Düzgün platformada yer almaq digər bir çox reklam növündə olduğu kimi viral marketinq tətbiqləri üçün də olduqca vacibdir. Sosial media platformalarının sayı hər keçən gün artır və hər biri fərqli auditoriyalara xitab edir. Buna görə də, sizin hədəf kütlənizin ən çox maraq göstərdiyi platformaya yönəlmək lazımdır. Məsələn, gənclərə xitab edən bir kampaniyanın artıq bu qrupun marağını itirməyə başladığı Facebook-da aparılması uğur əldə etməyi əhəmiyyətli dərəcədə çətinləşdirə bilər.

Dürüst və Etibarlı Olun

Etibarlılıq və səmimiyyət viral marketinqin ənənəvi reklam üsullarından ən çox fərqləndiyi əsas məqamlardan biridir. Çünki bu metod istehlakçını da prosesə cəlb etməyi hədəfləyir. Lakin istifadəçi hər hansı bir məqamda bu prosesin manipulyasiya olunduğunu hiss edərsə, mesajdan uzaqlaşacaq və yayıcı mövqeyinə keçməkdən çəkinəcəkdir. Bu cür problemlərlə qarşılaşmamaq üçün istifadə olunan məzmunun doğru məlumatlar təqdim etməsi və xoş niyyətdən uzaq olmadığını auditoriyaya hiss etdirməsi vacibdir.