KPI Nədir?

KPI (Key Performance Indicator) bir şirkətin və ya layihənin uğurunu ölçmək üçün istifadə olunan bir göstəricidir. KPI-lar müəyyən bir hədəfə çatmağı və ya bir performansı ölçməyi hədəfləyir. Məsələn, bir satış komandasının KPI-ı satışların həcmi, bir layihənin KPI-ı isə layihənin vaxtında tamamlanma faizi ola bilər. KPI-lar bir şirkətin və ya layihənin uğurunu qiymətləndirmək üçün mühüm bir vasitədir və adətən şirkətin strateji məqsədlərinə çatmasına kömək edir.

KPI-ın faydaları nələrdir?

KPI-lar iş dünyasında uğurun ölçülməsi və idarə olunmasında vacib rol oynayır. Lakin bəzən ya işçilərin düzgün və yetərli çalışmaması, ya da KPI-ların yanlış müəyyən edilməsi onların hədəflərinə çatmasına mane olur. Bu isə yalnız fərdi uğursuzluq deyil, bütöv bir komandanın və rəhbərliyin geridə qalmasına səbəb olur. Gərgin iş mühiti, qeyri-müəyyənlik və motivasiya itkisi qaçılmaz hala gəlir. Məhz bu səbəbdən, KPI-lar bir çox işçi tərəfindən mənfi qarşılanır. Halbuki, KPI-lar həqiqətən doğru şəkildə tətbiq edilsə, onların faydalarını görməmək mümkün deyil.

Düzgün müəyyən edilmiş KPI-lar işçinin inkişafına töhfə verir, onun bacarıqlarını artırmasına və işinin nəticələrini daha aydın görməsinə imkan yaradır. Bu, eyni zamanda işçinin motivasiyasını və mənəvi məmnuniyyətini yüksəldir, çünki o, gördüyü işin şirkət üçün nə qədər vacib olduğunu anlayır. KPI-lar rəhbərlər üçün də obyektiv dəyərləndirmə vasitəsidir – qeyri-müəyyən və subyektiv qiymətləndirmələr əvəzinə, konkret və ölçülə bilən nəticələr əsasında qərarlar verməyə kömək edir. KPI sistemi işin nizamlı və effektiv idarə olunmasını təmin edir, komandanın ümumi performansını yüksəldir və gələcək planlamanı asanlaşdırır. KPI-ların əhəmiyyətini dərk edərək onlardan düzgün istifadə etmək həm işçilər, həm rəhbərlik, həm də ümumilikdə şirkət üçün müsbət nəticələr yaradır.

KPI olmazsa nə olar?

İş dünyasında bir şeyin uğur hesab edilməsi, müəyyən şərtlərin yerinə yetirilməsindən asılıdır. Bu şərtlərin başında davamlılıq dayanır. Qısa müddətli nailiyyətlər təsadüf ola bilər, lakin həqiqi uğur ancaq sabit və uzunmüddətli olduqda dəyər qazanır. Sabitlik isə uğurun ayrılmaz hissəsidir. Bunun ardınca ölçülə bilmək gəlir, çünki dəyərləndirilə bilməyən nəticənin nə qədər uğurlu olduğunu müəyyən etmək mümkün deyil. Buna görə də, bir nəticənin uğur kimi qiymətləndirilməsi üçün onun konkret ölçü meyarlarına sahib olması vacibdir.

Buna əsasən KPI-nın, uğurun və ya daha geniş desək, nəticənin düzgün dəyərləndirilməsi üçün əvəzedilməz bir anlayış olduğunu demək yanlış olmaz. Fərdi və ya komanda performansının gedişatı, görülən işin nəticəsi, uğurun səviyyəsi və davamlılığı kimi mövzuları ölçmək və onlar haqqında düzgün nəticələrə gəlmək üçün sizə rəqəmsal göstəricilər təqdim edir. Bu göstəriciləri ölçə, qrafikləşdirə, müqayisə edə və qısacası istədiyiniz şəkildə istifadə edə bilərsiniz. Nəticədə isə bir hesabat əldə edərək gələcəyinizi daha aydın görə bilərsiniz.

KPI necə müəyyən edilir?

KPI-lar bir şirkətin və ya layihənin məqsədlərinə çatması üçün lazım olan hədəfləri müəyyən etmək üçün istifadə olunur. İlk növbədə, şirkətin və ya layihənin əsas məqsədləri müəyyən edilməlidir. Daha sonra, bu hədəflərin necə ölçülə biləcəyi nəzərə alınaraq KPI-lar müəyyən edilir. KPI-lar hədəfləri dəyərləndirmək üçün uyğun ölçü meyarları olmalıdır. Məsələn satış miqdarını ölçən bir KPI hədəfin icrasını izləmək üçün istifadə oluna bilər. KPI-ları müəyyən edərkən aşağıdakı kriteriyalara diqqət yetirilməlidir:

• Ölçülə bilən: KPI-lar konkret və ölçülə bilən olmalıdır. 
• Məqsədə uyğun: KPI-lar hədəfləri ölçmək üçün uyğun olmalıdır.
• Vaxt məhdudiyyətli: KPI-lar müəyyən bir zaman çərçivəsində ölçülməlidir. 

Bu meyarlar nəzərə alınaraq müəyyən edilən KPI-lar şirkətlərin və layihələrin uğur səviyyəsini dəqiq şəkildə qiymətləndirməyə kömək edəcəkdir.

Niyə KPI müəyyən etmək vacibdir?

KPI-lar (Əsas Performans Göstəriciləri) müəssisələrin və layihələrin uğurunu ölçən və strateji hədəflərə çatmaq üçün vacib olan göstəricilərdir. Yaxşı qurulmuş KPI-lar mövcud performans səviyyəsini qiymətləndirməyə və gözlənilən nəticələrlə müqayisə etməyə imkan yaradır. Ölçülə bilməyən bir şeyin uğurlu olub-olmadığını müəyyən etmək çətin olduğundan, KPI-lar effektiv qərarvermə alətləri rolunu oynayır.

KPI-ların düzgün müəyyən edilməsi bir neçə əsas səbəbə görə vacibdir:

• Hədəflərin ölçülməsi – Şirkətin və ya layihənin məqsədlərə nə dərəcədə çatdığı izlənilə bilər və lazım gələrsə düzəlişlər edilə bilər.
• Performansın qiymətləndirilməsi – İşlərin nə qədər uğurlu olduğu müəyyən edilərək inkişaf üçün imkanlar aşkar edilə bilər.
• Qərarvermə – Əldə edilən nəticələr analiz olunaraq daha yaxşı strategiyalar formalaşdırıla bilər.
• Nəzarət və optimallaşdırma – Şirkətin və ya layihənin idarəetmə prosesləri təhlil edilərək səmərəlilik artırıla bilər.
• İnkişaf və təkmilləşdirmə – Daha effektiv fəaliyyət göstərmək üçün hansı sahələrin gücləndirilməli olduğu müəyyən edilə bilər.

KPI-lar əməliyyatların mürəkkəb strukturunu daha idarəolunan səviyyəyə endirərək strateji qərarverməyə kömək edir. Bu, şirkətlərin performansını artırmasına və uzunmüddətli uğur qazanmasına imkan yaradır.

KPI necə hesablanır?

KPI-ların hesablanma üsulu müəssisənin məqsədlərinə və hədəflərinə görə dəyişə bilər. Məsələn bir e-ticarət biznesi üçün satış artışı KPI ola biləcəyi kimi, bir xidmət şirkəti üçün isə müştəri məmnuniyyəti göstəricisi KPI ola bilər. KPI-ların düzgün hesablanması üçün aşağıdakı addımları izləmək vacibdir:

• Məqsədlərin müəyyən edilməsi: Müəssisənin hansı hədəflərə çatmaq istədiyi aydın şəkildə müəyyən edilməlidir.
• Ölçü meyarlarının seçilməsi: Hədəflərə nail olmaq üçün hansı göstəricilərin izlənilməli olduğu müəyyən olunmalıdır.
• Məlumatların toplanması və təhlili: KPI-ların hesablanması üçün lazım olan məlumatlar toplanmalı və analiz edilməlidir.
• Nəticələrin qiymətləndirilməsi: KPI göstəriciləri təhlil edilərək müəssisənin hədəflərinə çatıb-çatmadığı dəyərləndirilməlidir.

Məsələn müştəri məmnuniyyəti göstəricisini ölçmək üçün müştərilərdən sorğular toplamaq və nəticələri analiz etmək vacibdir. KPI-ların düzgün hesablanması müəssisənin fəaliyyətini dəyərləndirməyə və inkişaf strategiyalarını təkmilləşdirməyə kömək edir. Buna görə də, KPI-ların dəqiq və sistemli şəkildə hesablanması olduqca vacibdir.